Polski eksport na Wschód żyje, ale budzi poważne wątpliwości

Spadek eksportu z Polski do Rosji zrekompensowało otwarcie nowych kierunków na Wschodzie. Może to jednak świadczyć o zjawisku reeksportu towarów do Rosji.

• W IV kwartale 2022 roku eksport Polski do Kirgistanu wzrósł prawie 12-krotnie, do Armenii ponad 8-krotnie, do Kazachstanu 2,5-krotnie rok do roku.
•  Eksport z Polski do Kirgistanu, Białorusi, Armenii, Kazachstanu, Gruzji i Uzbekistanu w IV kwartale 2022 roku wyniósł prawie 660 mln euro.
•  O wyzwaniach stojących przed polskim eksportem będziemy rozmawiać podczas sesji "Geopolityka i współpraca gospodarcza" w trakcie XV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (24-26.04.2023 r.).

Inwazja Rosji na Ukrainę sprawiła, że Polska musiała zmienić kierunki eksportu swoich towarów. W szczególności związane to było z wychodzeniem z rosyjskiego rynku. Straty, które wynikły z utraty eksportu do Rosji, zostały częściowo zrekompensowane przez państwa dawnego ZSRR.

Z badania przeprowadzanego przez Bank Santander wynika, że w IV kwartale roku 2022 roku wśród 10 największych importerów polskich produktów znalazło się aż 6 byłych republik ZSRR - Armenia, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Gruzja, Białoruś.

W przypadku Ukrainy ten przyrost eksportu spowodowany jest głównie wojną i zwiększonym udziałem wymiany handlowej z Polską jako głównym hubem dla Ukrainy zarówno w reeksporcie towarów z Ukrainy, jak również eksportem  towarów niezbędnych dla przetrwania gospodarki znajdującej się w zapaści w związku z prowadzeniem działań zbrojnych.

W przypadku pozostałych państw dawnego ZSRR wzrost eksportu niektórych towarów jest wprost proporcjonalny do spadku eksportu do Rosji.

Wzrost eksportu do 6 państw dawnego ZSRR z Polski dotyczy tych samych obszarów co spadek ich wwozu do Rosji

Przykłady są wymowne. Eksport samochodów do Rosji spadł o 144 mln euro, a do wymienionych sześciu krajów wzrósł o 240 mln euro. Eksport farb do Rosji spadł o 47 mln euro, a do państw "poradzieckich" wzrósł o 39 mln euro. Eksport wyrobów z gumy do Rosji spadł o 33 mln euro, tutaj wzrósł o 33 mln euro.

Podobnie - wyroby z papieru; tu eksport do Rosji spadł o 32 mln euro, a na alternatywnych kierunkach wschodnich wzrósł o 28 mln euro. Nie we wszystkich kategoriach osiągnięto jednak taką zastępowalność, nie odrobiono np. spadku sprzedaży komputerów, maszyn elektrycznych czy wyrobów z metali. Można powiedzieć, że eksport do tych sześciu krajów pokrywa ponad połowę spadku eksportu do Rosji - podaje Santander Bank.

Jednocześnie przekierowanie eksportu na kraje dawnego Związku Radzieckiego oznacza dla nich wielokrotny wzrost importu z Polski.

W IV kwartale 2022 roku eksport do Kirgistanu wzrósł prawie 12-krotnie, do Armenii ponad 8-krotnie, do Kazachstanu 2,5-krotnie rok do roku. W przypadku sześciu wyżej wymienionych państw wzrost eksportu z Polski w IV kwartale 2022 roku wynosił 90 proc. (prawie 660 mln euro) w stosunku do tego samego okresu w roku 2021. Ten wzrost dotyczył w ponad 90 proc. tych kategorii towarów, których największy spadek nastąpił w przypadku eksportu do Rosji. W wyniku utracenia rynku rosyjskiego polski eksport w wyżej wymienionych obszarach zmniejszył się o 616 mln euro.

Towary sprzedawane przez Polskę 6 państwom dawnego ZSRR trafiają prawdopodobnie dalej na rynek rosyjski

Ten nagły wzrost zainteresowania polskimi towarami na rynkach dawnych republik ZSRR może oznaczać, że polscy przedsiębiorcy chcieli skorzystać z podobieństw rynku konsumenckiego w wybranych krajach w stosunku do Rosji. Jednakże trudno przyjąć, że państwa o tak niewielkim potencjale ludnościowym jak Armenia, zamieszkana przez ok. 2,7 mln mieszkańców, czy Kirgistan, którego populacja wynosi prawie 6,7 mln mieszkańców, mogły zaabsorbować nagły wzrost towarów z Polski.

Bardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem tak dużego wzrostu importu z Polski może być dalszy reeksport na rynek rosyjski. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że nastąpił duży wzrost eksportu z 6 wybranych państw do Rosji w takich kategoriach jak: maszyny i środki transportu, dobra przemysłowe klasyfikowane, różne dobra przemysłowe, chemikalia - podaje Santander Bank.