Na tak potrzebną konstytucję dla wodoru musimy jeszcze poczekać

Konstytucja dla wodoru miała być gotowa w 2022 r. Tak zapowiadał resort klimatu. Ale na ten pakiet legislacyjny, tak potrzebny do rozwoju rynku wodoru, przyjdzie nam jeszcze poczekać.

• Kształt projektowanej przez resort klimatu konstytucji dla wodoru miał być znany do końca 2022 r. Dokumentu nie poznaliśmy, a prace nad dostosowaniem przepisów czy stworzeniem systemu wsparcia dla rynku wodoru wciąż trwają.
• Z konsultacji wyszła dopiero nowelizacja Prawa energetycznego, które jest jedną z dwóch najważniejszych części projektowanej konstytucji dla wodoru.
• Drugą, nie mniej ważną częścią ma być planowana ustawa o wspieraniu produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych. Tu obecnie trwają prace analityczne, mające na celu wybór optymalnego mechanizmu wsparcia dla produkcji wodoru. Po wyborze metody dopiero rozpoczną się prace legislacyjne nad projektem.
• Kwestie poruszone w tekście będą przedmiotem debat w ramach EEC Trends (6 lutego, trwa rejestracja) i pojawią się w programie XV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (24-26 kwietnia 2023 r.). Zapraszamy na nasze wydarzenia.

Wodór ma być jednym z kluczowych elementów planu transformacji energetycznej - pomóc nam zapełnić lukę po paliwach kopalnych. Do tego jednak potrzeba zbudowania rynku wodoru.

By to przyspieszyć, pod koniec 2021 roku rząd przyjął polską strategię wodorową, która - oprócz ambitnych celów rozwoju branży - zakłada także opracowanie pakietu legislacyjnego regulującego funkcjonowanie rynku wodoru w Polsce.

Mowa o tzw. konstytucji dla wodoru, na którą składać ma się kilka elementów, w tym projekty nowelizacji obowiązujących przepisów, takich jak Prawo energetyczne, ale także nowych regulacji,  jak ustawa o wspieraniu produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych.

Równo rok temu pracujące nad konstytucją dla wodoru Ministerstwo Klimatu i Środowiska deklarowało, że stworzenie tego pakietu legislacyjnego pozostaje jednym z najważniejszych celów resortu na 2022 r. 

Jednak, jak to bywa z postanowieniami noworocznymi, tego celu nie udało się zrealizować... Konstytucji nie mamy, a prace nad dostosowaniem przepisów czy stworzeniem systemu wsparcia dla rynku wodoru są na bardzo wczesnym etapie.

Nowelizacja Prawa energetycznego dla rynku wodoru rodzi się w bólach

W toku jest nowelizacja Prawa energetycznego, która ma umożliwić implementację do przepisów krajowych prawodawstwa dotyczącego gospodarki wodorowej. Pierwotny projekt nowelizacji spotkał się z ostrą krytyką branży, która oceniła, że proponowane przez resort klimatu zmiany w Prawie energetycznym, zamiast ułatwić, zablokują rozwój rynku wodorowego.

Obawy organizacji zaangażowanych w rynek wodoru dotyczyły głównie obowiązku koncesjonowania przesyłu i magazynowania wodoru, a także kwestii definicji użytych w projekcie.

Branża apelowała o szersze konsultacje noweli Prawa energetycznego z podmiotami działającymi już na rynku wodoru i znającymi jego specyfikę - tak, aby nowe przepisy od razu nie przeregulowały rynku.

W toku konsultacji branżowych, w ramach których ostatnie spotkanie miało miejsce 12 grudnia 2022 r., udało się wprowadzić poprawki do pierwotnego projektu nowelizacji, które – przynajmniej w części – rozwiały obawy organizacji biznesowych działających w branży.

– Pierwotny projekt nowelizacji Prawa energetycznego rysował perspektywy rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce raczej w ciemnych barwach. Po ostatnich konsultacjach wydaje się, że nie będzie tak mocnego przeregulowania rynku – mówiła nam wówczas Beata Superson-Połowiec, radca prawny Polowiec i Wspólnicy, członek zarządu Stowarzyszenia Hydrogen Poland.

Na jakim etapie zatem jest teraz wyczekiwana nowelizacja Prawa energetycznego? Z informacji udzielonych portalowi WNP.PL przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska wynika, że projekt zakończył etap uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania. Teraz zostanie skierowany na Stały Komitet Rady Ministrów (SKRM).

Co zawiera finalna wersja nowelizowanego dla rynku wodoru Prawa energetycznego?

Kluczowe założenia ustawy pozostały bez zmian, bo – jak tłumaczy resort – spotkały się z pozytywnym przyjęciem w ramach konsultacji publicznych, opiniowania i uzgodnień. Większość wprowadzonych poprawek dotyczy doprecyzowania pojęć i zaproponowanych pierwotnie rozwiązań.

Sprawdziliśmy, o jakich poprawkach mowa. I tak: w finalnym projekcie nowelizacji Prawa energetycznego, który trafi teraz do Stałego Komitetu Rady Ministrów, projektodawca zrezygnował z próby przyjęcia legalnej definicji wodoru, uznał bowiem, że jest to pojęcie powszechnie znane.

Niezależnie od tego, w przepisach zostaną wprowadzone definicje poszczególnych rodzajów wodoru: niskoemisyjnego (produkowanego z paliw kopalnych z wychwytywaniem dwutlenku węgla), elektrolitycznego (produkowanego w ramach procesu elektrolizy wody ze znacznym ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia - w porównaniu z obecną produkcją wodoru) oraz odnawialnego (produkowanego w procesie elektrolizy z zastosowaniem energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł).

Ponadto w finalnym projekcie nowelizacji Prawa energetycznego znalazły się poprawki, dotyczące kwestii koncesjonowania rynku. I tak przesyłanie wodoru siecią gazową będzie nadal podlegało reżimowi regulacyjnemu dla paliw gazowych. Ale nie będzie konieczności uzyskiwania koncesji na dostarczanie wodoru bezpośrednimi rurociągami wodorowymi. Również wytwarzanie wodoru oraz jego uzyskiwanie w procesie elektrolizy nie będzie podlegać obowiązkowi koncesyjnemu.

Obowiązkiem koncesyjnym zostanie jednak objęte przesyłanie wodoru, magazynowanie wodoru na dużą skalę (powyżej 55 000 Nm3) oraz obrót wodorem -  także na dużą skalę (jeżeli roczna wartość obrotu przekracza równowartość 1 000 000 euro).

Autorzy nowelizacji przychylili się również do postulatów branży, dotyczących tzw. unbundlingu (rozdziału właścicielskiego). Postulowali oni o nienakładanie na rynek wodoru znanych z rynku gazu regulacji, dotyczących rozdziału właścicielskiego nad przesyłem i magazynowaniem wodoru. Resort klimatu zgodził się, że unbundling będzie nadmiarową regulacją - zważywszy na aktualny stopień rozwoju rynku wodoru i brak infrastruktury wodorowej.

Regulacje dotyczące wsparcia dla rynku wodoru pilnie potrzebne

Większość postulatów branży do projektowanego dla wodoru prawa znalazła swoje odbicie w projektowanych zmianach w przepisach. Jednak przed nowelizacją Prawa energetycznego jeszcze długa droga - przez poszczególne komitety Rady Ministrów aż po ostateczną notyfikację, która pozwoli dopiero na skierowanie dokumentu do sejmu.

A to dopiero jedna z części tzw. konstytucji dla wodoru. Drugą, nie mniej ważną częścią ma być planowana ustawa o wspieraniu produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych, zmierzająca do uruchomienia mechanizmu wsparcia analogicznego do mechanizmu kontraktu różnicowego (contract for difference - CFD).

Z informacji portalu WNP.PL wynika, że i tu prace są na wczesnym etapie. Jak przekazał nam resort klimatu, obecnie trwają prace analityczne, mające na celu wybór optymalnego mechanizmu wsparcia dla produkcji wodoru. Dopiero po wyborze metody rozpoczną się prace legislacyjne nad projektem.

Oznacza to, że z całej konstytucji dla wodoru, której kształt mieliśmy poznać do końca ubiegłego roku, udało się do tej pory przyjąć jedynie rozporządzenie wykonawcze w sprawie szczegółowych wymagań technicznych dla stacji wodoru, ogłoszone 21 października 2022 r.