Las to złożony organizm o wielu funkcjach. Jak zachować naturalne i społeczne wartości i odpowiedzialnie korzystać z zasobów? Potrzebujemy dialogu między leśnikami, ekologami i przemysłem.
Ostatnie lata były prawdziwym wyzwaniem dla środowisk ekologicznych i ekspertów zajmujących się lasami. Można bowiem było odnieść wrażenie, że brakowało rozmowy i współpracy pomiędzy Lasami Państwowymi a obrońcami przyrody. W społecznym odbiorze w relacje te zdominowały pretensje, nieufność i otwarty konflikt.
Pozyskanie dużej ilości drewna stało się priorytetem - kosztem zachowania zasobów przyrodniczych czy społecznych wartości poznawczych związanych z odkrywaniem naturalnego środowiska. Liczył się tylko "pozysk surowca" i pieniądz.
Osi konfliktu było więcej: polskie drewno trafiało na rynki azjatyckie, głównie do Chin i do producentów mebli w Europie Zachodniej kosztem rodzimego przemysłu drzewnego, zwłaszcza producentów mebli.
- Urządzanie lasów w największym stopniu spada na Lasy Państwowe. Pozyskiwanie surowca do produkcji jest czymś naturalnym i oczywistym, ale z drugiej strony przecież prowadzone są nasadzenia. Trzeba prowadzić odpowiedzialną politykę, aby wszystkie funkcje lasów było realizowane. Polska zobowiązała się, że tereny leśne będą zajmować 30 proc. terytorium kraju i niebawem taki wskaźnik osiągniemy. Teraz będziemy współpracować z samorządami terytorialnymi i lokalnymi mieszkańcami. Chcemy zmienić zbiorowe podejście do tego tematu - zadeklarował Robert Pabian, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach.
Ekolodzy mają sprecyzowane stanowisko. Las nie jest dla nich, jak dla laików, zbiorem drzew, lecz cały ekosystem ułożony piętrowo: od podziemnych zasobów, poprzez glebę i ściółkę, trawy i mchy, krzewy, aż po korony drzew.
To bogactwo decyduje o tym, że mówimy o złożonym organizmie, który utrzymuje wilgoć i chroni źródła wody, oczyszcza powietrze i przede wszystkim aktywnie pochłania dwutlenek węgla. Nie należy także zapominać o bioróżnorodności świata roślinnego i zwierzęcego.
- Chciałbym mówić o lesie jako o ekosystemie, który powinien sam funkcjonować, bez zewnętrznej ingerencji. W ramach nowej strategii należy zostawiać duże jego fragmenty samej naturze. Dwadzieścia proc. lasów ma pozostać bez ingerencji. Będą także tzw. lasy społeczne dla ludzi, którzy chcą odpoczywać na łonie natury i aktywnie spędzać czas. Jest to ważne, bo pozwoli lokalnym społecznościom czerpać z tego dodatkowe korzyści. Warto także dokonać wyceny tzw. usług ekosystemu leśnego pozwalających na ograniczenie powodzi, suszy, poprawę powietrza - komentuje doradca zarządu ds. różnorodności biologicznej Fundacji WWF Polska Dariusz Gatkowski.
Rozmowy pomiędzy przedstawicielami resortu ochrony środowiska i klimatu, Lasów Państwowych, przemysłu drzewnego i ekologami już się rozpoczęły.
Ich celem będzie wypracowanie kompromisowego stanowiska. Zadowolenie wszystkich stron nie jest możliwe, ale wiele wskazuje, że wszystkim zależy na powodzeniu tych rozmów.
- Przepisy dotyczące lasów, ich eksploatacji są dobre, jednak trzeba dokonać kilku zmian, jak choćby zrezygnować z zapisu, że to nadleśniczy odpowiada za ewentualne szkody, jakie poniesie obywatel, który wchodzi do lasu. Musimy pamiętać także o tym, że inna powinna być strategia wobec terenów leśnych położonych blisko dużych skupisk ludności, a inna na terenach wiejskich, w centralnej czy wschodniej Polsce. Las społeczny będzie miał ścieżki, ławeczki, wyznaczone miejsca biwakowe, ale przecież nie wszędzie tak musi być. Ważne, żeby pamiętać, iż teren wyłączony spod ingerencji człowieka musi mieć obszar ok. 100 hektarów. Dopiero wówczas ta ochrona ma sens - dodała prof. Emilia Wysocka-Fijorek z Instytutu Badawczego Leśnictwa.
- Ważne, by uświadomić sobie, jakie znaczenie ma zalesianie kraju. Atrakcyjność turystyczną mierzymy m.in. dostępem do terenów zielonych. W Polsce jest problem z odpadami, które trafiają na nielegalne wysypiska do lasów. Nie dajemy sobie z tym rady, a gminy, które mają na swoim obszarze lasy, nie mają środków w budżecie na utylizację odpadów - stwierdził dyr. wykonawczy UN Global Compact Network Poland Kamil Wyszkowski.
Przemysł, na co zwrócono uwagę w trakcie panelu , odpowiada nie tylko za ekonomiczne wykorzystanie lasu, lecz pełni (powinien) ważną rolę w ochronie lasów. Skoro potrzebuje drewna w dłuższej perspektywie, powinien mieć także świadomość ograniczonego dostępu do naturalnych zasobów.
- Na biznesie ciąży ogromna odpowiedzialność, aby korzystać wyłącznie z surowca, który nie pochodzi z terenów, gdzie prowadzi się na masową skalę wylesianie. Dlatego wykorzystujemy drewno z recyklingu. Wymagamy od naszych dostawców i producentów certyfikatów pochodzenia, mamy swoje audyty i jesteśmy zaangażowani w zalesianie terenów na całym świecie, zwłaszcza w Azji i Ameryce Południowej - skomentowała Raw Material Manager for Europe & Africa IKEA Eliza Pawlik-Rykaczewska.
Las spełniający funkcje społeczne, ekologiczne i gospodarcze to projekt na dziś, ale także na kolejne pokolenia. Konsekwencje pochopnych decyzji ciągną się bowiem latami.
Zobacz retransmisję debaty "Las, środowisko, gospodarka":
Oglądasz archiwalną wersję strony Europejskiego Kongresu Gospodarczego.
Co możesz zrobić:
Przejdź do strony bieżącej edycji lub Kontynuuj przeglądanie